مفت‌فروش

«بسم الله الرّحمن الرّحیم»

گاهی نمایش پاکی و پرهیزگاری مقدمه و زمینه‌ساز ناپاکی می‌شود یا نمایش اخلاق‌مداری می‌شود مقدمه‌ی بی‌اخلاقی. نه این‌که نادانسته و ناآگاهانه چنین بشود، خود فرد اگر قدری در احوال و افکار خود تأمل کند، متوجه می‌شود که ماجرا چیست. اما عجیب این است که گاهی خودمان از این تأمّل سر باز می‌زنیم و بعد هم باورمان می‌شود که پرهیزگار و اخلاق‌مداریم و حتی شاید انتظار پاداش (از هر نوعی) هم داریم. بدتر و عجیب‌تر این‌که نمی‌فهمیم داریم چیزی گران‌بهاتر و ارزشمندتر را هزینه و صرف به‌دست آوردن چیزی کم‌ارزش‌تر می‌کنیم. نمی‌فهمیم؟! این را هم به‌گمانم اگر بخواهیم می‌فهمیم، اما شاید گمان می‌کنیم که صرفه در نفهمیدن است و صرفه برای ما در آن زمان، یعنی رسیدن به لذت نزدیک، لذت نوک‌ بینی. ارزان‌فروشیم یا بیش از آن، مفت‌فروش. اخلاق‌فروشی، ارزان‌فروشی است، مفت‌فروشی است.

امتداد زندگی (شب عاشقان بی‌دل)

«بسم الله الرّحمن الرّحیم»

«سپاه با گفت‌وگو و کشمکش یک شب را مهلت داده، در آن شب، اباعبدلله و اصحاب، و اباعبدلله و اهل بیت، و اباعبدلله و زینب، گفت‌وگوهایی دارند و داد‌وستدها و آماده‌سازی‌ها و شهودها و دیدارهایی.

هر چه هستی باش ...

«بسم الله الرّحمن الرّحیم»

سن و سالم دارد کم‌کم به سی‌وچهار می‌رسد. به‌گمانم تا‌کنون در این مورد چیزی این‌جا ننوشته بودم. حالا هم قرار نبود و نیست که درباره‌ی این موضوع بنویسم. خواستم بگویم و بنویسم، در این نزدیک سی‌و‌چهار سال خیلی که هنر کردم، یک نکته را دانسته‌ام و البته هنوز آن‌قدر در جانم ننشسته است که عامل به آن باشم و آن نکته هم این‌که اسمم را هر چه که می‌گذارم یا می‌گذارند، خودم را هر چه که می‌دانم و صدا می‌زنم، دانش‌آموز، دانشجو، معلم، انقلابی، حزب‌اللهی، آزادی‌خواه، اصلاح‌طلب، اصول‌گرا، عدالت‌خواه، مردم عادی، ملت ستم‌دیده، اقشار محروم، نخبه، فرهیخته، مظلوم، ظلم‌ستیز و هزار و یک نام و عنوان دیگر، آن‌جا که دیدم دارم برای رسیدن به هدفم یا هر چیز دیگر، اخلاق و انصاف را زیر پا می‌گذارم، یعنی احتمالاً کارم خیلی اشکال دارد، اگر نگویم همه‌اش کشک است و ادا و اطوار. یعنی احتمالاً به‌قول استاد صفایی مشغول بازی و بازیگری هستم و آن همه سر‌وصدا و قیل‌و‌قال، هیاهوی بسیار برای هیچ است، برای این‌که من سرگرم شوم، من باد کنم، من به شهرت برسم، من را ببینند، من را بشناسند، اما کدام من؟! من بادکنکی، من هیچ، من پوچ، من همه‌ی عمر به بازی مشغول. مگر چه‌قدر قرار است عمر کنم که همه را این‌طور به بازی بگذرانم؟ گیرم که در فلان بحث و مجادله، ظاهراً غالب شدم، حال طرف را گرفتم، چشم‌ها و گوش‌ها را پر کردم، اما خودم که می‌دانم بازی بود، خودم که خبر دارم کجا حق و انصاف را رعایت نکردم، خودم که می‌دانم کی و کجا از مهارت بیان و کلامم و وسعت اطلاعاتم بهره گرفتم که حقی را بپوشانم و ناحقی را غالب کنم. گیرم که تا دم آخر همین‌طور پیش رفتم و باد کردم و حتی بر فرض در اذهان و افواه هم برجسته و نکونام ماندم؛ فایده‌اش چیست وقتی که آن‌جا که باید چیزی داشته باشم دستم خالی است؟ این‌ها را که می‌خواستم و عمری به‌دنبالش دویدم را همین‌جا نقد حساب کردند و تقدیم کردند و اصلاً بگو صد برابرش را. ارزان نیست؟ کم نیست؟ مفت نیست؟

همه ابوذر می‌شوند؟

«بسم الله الرّحمن الرّحیم»

مسأله‌ی سوم «توقع» ماست.

خیال می‌کنیم اگر حرکتی را آغاز کردیم و برنامه‌ای را شروع کردیم، باید به نتیجه برسد و همه آدم‌های خوبی شوند.

می‌خواهیم دُم باشیم

«بسم الله الرّحمن الرّحیم»

دومین چیزی که باید از ما گرفته شود تا بتوانیم حرکت خود را شروع کنیم، «انتظار» ماست.

محکوم یا متأثر؟

«بسم الله الرّحمن الرّحیم»

یکی از زنجیرها «تبرئه و برون‌افکنی» است. هر کس در محیطی که زندگی می‌کند، خودش راتبرئه می‌کند و می‌گوید: من مقصر نبودم، در زمان طاغوت بودم، شرایط مناسب نبوده، کسی نبوده، روحانیت کاری نکرده و ... نتیجه این‌که او پاک است و مقدس.

ماهیان دریای حقیقت

«بسم الله الرّحمن الرّحیم»

وصیت‌نامه‌ی شهید عباس دانشگر، شهید مدافع حرم که در 23 سالگی به شهادت رسید را خوانده‌اید؟ به‌گمانم خواندن‌ها و زیستن این‌طور باید بار بدهد و به ثمر بنشیند. حالا کسی مثل من در طول سال‌ها صدها صفحه کتاب بخواند و یادداشت بردارد و حرف بزند، اما عمل و حرکت ... امان از خواندن‌ها و دانستن‌های بی‌عمل و بی‌حرکت که جز باد و هوی برای انسان ندارد. حاصل این باد و هوی جز در سطح ماندن و بی‌خبری نیست برای انسانی که باید ماهی باشد و زیستنش شنا کردن در اعماق دریای حقیقت.

همشو؟!

«بسم الله الرّحمن الرّحیم»

- عزیزم کجا می‌ری؟

+ با منی؟

- بله، با شما هستم.

+ چی می‌گی؟

- می‌گم از اون‌طرف نرو. سمت تاریکی نرو. گم می‌شی. می‌ترسی. تاریکی برات خوب نیست. باهات سازگار نیست. اذیتت می‌کنه. برگرد به سمت روشنایی. از این مسیر مستقیم که نور روشنش کرده برو.

+ مطمئنی اشتباه نگرفتی؟

- مگه شما بنده‌ی خدا نیستی؟

+ کی؟ من؟ چی بگم؟ دوست دارم باشم، ولی ...

- اگه دوست داری دیگه ولی نداره. دعوت کردن که از این‌طرف تشریف بیارید.

+ آخه من، اگه همه‌ی عمرمو نه، ولی خیلیشو این‌وری رفتم. اصن فکر کنم به تاریکی عادت کردم. دیگه فکر نکنم منو جزو بنده‌های خدا به‌حساب بیارن. اونم چی، دعوتم کنن؟! گفتم که اشتباه گرفتی. شما اصن نمی‌دونی من چه گندکاریایی کردم. خبر نداری.

- اگر نمی‌دونم، حتماً‌ لازم نیست و نباید بدونم. اونی که باید بدونه می‌دونه. تازه دقیقاً این دعوت ویژه‌ی بنده‌هاییه که خودشون رو ارزون خرج کردن و به قیمت کم فروختن، اونایی که خودشون رو اسراف کردن.

+ شما مطمئنی؟ آخه مگه می‌شه؟

- بله که می‌شه. خودشون گفتن. مگه نشنیدید؟!

+ نه، انگار تو تاریکی غیر از بینایی، شنوایی آدمم از دست می‌ره. حالا چی‌کار باید بکنم؟

- تا وقت هست برگردید به‌سمت این مسیر مستقیمی که به طرف نور می‌ره و هرگز از بخششش ناامید نشید. بدونید که اگر برگردید و امیدوار باشید، تمام اون کارهایی که گفتید رو می‌بخشه.

+ همشو؟!

- بله، همشو و البته چیزهای خیلی بهتری که باید بری تا ببینی ...

_________________________________________________________________________

پی‌نوشت: «قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ» (الزّمر، 53)

نتیجه‌گیری مقدم بر تحلیل

«بسم الله الرّحمن الرّحیم»

- استادا گفتن نتایج مدلت خوب نیست. انطباق منحنی پیش‌بینی با مشاهدات جالب نیست.

- خوب، حالا مشکل چیه؟!

- مشکل همینه دیگه. می‌گن این‌جوری نمی‌شه از کار دفاع کرد. می‌گن دو سال کار کردی، بالاخره نتیجه چیه؟ باید یه نتیجه‌ی قابل‌دفاع باشه.

- خوب، نتیجه همینه دیگه. شما یه روشی که قبلاً در این زمینه استفاده نشده بوده، اما در برخی زمینه‌های مشابه جواب داده بوده، استفاده کردی و باهاش مدل‌سازی انجام دادی، اما عملکرد مدل مناسب نبوده، این خودش یه نتیجه است. حالا تحلیل مسأله و یافتن دلایل عملکرد نامناسب مدل می‌تونه نتیجه‌گیری رو کامل کنه. حالا شاید بشه با تغییر بعضی از عوامل مؤثر عملکرد مدل رو بهبود داد، شایدم نشه. اگه از اول مطمئن بودیم که این روش جواب مناسب می‌ده که دیگه شاید خیلی نیاز به آزمون و کار پژوهشی نبود.

- درسته. ولی می‌دونی که به این راحتی قبول نمی‌کنن.

- آره. شما باید برای نتایج از پیش‌تعیین‌شده، پژوهش کنی و تحلیل ارائه بدی.

چی شد که این‌جوری شد؟

«بسم الله الرّحمن الرّحیم»

...

- این روزا خیلی می‌رم تو فکر. همش فکر می‌کنم چی شد که این‌جوری شد.

- اگه با این «چی شد که این‌جوری شد» برسی به «چه‌کار کنم که این‌طوری نمونه» یا «چه‌کار کنم که دیگه این‌جوری نشه» خوبه،‌ وگرنه ممکنه بررسی به توجیه و تبرئه، به این‌که «دست من نبود و نیست» یا « از من کاری برنمیاد» و «همینه که هست».

...